"ΝΟΜΟΙ" Πλάτωνος Αθηναίου Φιλοσόφου

«Δίκην τοξότου ο νόμος…»!

Οι  Νόμοι του Πλάτωνα είναι το πρώτο έργο αυθεντικής πολιτικής φιλοσοφίας στη δυτική παράδοση. Είναι συγχρόνως μια παρουσίαση πολιτικών αρχών, που μπορούν να συγκριθούν με το Κοινωνικό Συμβόλαιο του Rousseau ή με τις Αρχές Φιλοσοφίας του Δικαίου του Hegel,  και μια πραγματεία εφαρμοσμένης νομοθεσίας που μπορεί να συγκριθεί με το Σύνταγμα για την Κορσική του Rousseau. Νεώτεροι φιλόσοφοι και πολιτικοί έχουν υιοθετήσει τις ιδέες του Πλάτωνα, όπως αποδεικνύει η περίφημη φράση του λόρδου Acton ότι η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα! Οι Νόμοι είναι το τελευταίο έργο του Πλάτωνα – το συνέγραψε μεταξύ των ετών 350 – 340π.Χ.  Γίνεται λόγος για τον ιδανικό κυβερνήτη και για τη σπουδαιότητα του νόμου που θεωρείται ως το μοναδικό μέσο για την ηθική επιβίωση της κοινωνίας. Ο φιλόσοφος χαρακτηρίζει το νόμο «νου διανομήν» (714a) και αποτελεί το θεμέλιο της Άριστης  Πολιτείας του.

Στους «Νόμους» πρωταγωνιστές είναι τρεις συνομιλητές: Ο Αθηναίος (Ξένος ονομάζεται γιατί βρίσκεται στην Κρήτη), ο Μέγγιλος από την Σπάρτη και ο Κλεινίας από την Κρήτη, και συγκεκριμένα από την Κνωσσό, που ήταν αποικία των Λακεδαιμονίων… 

ΑΘΗΝΑΙΟΣ: Θεός ή τις ανθρώπων είληφε την αιτίαν της των νόμων διαθέσεως;

ΚΛΕΙΝΙΑΣ: Θεός, ω ξένε, Θεός, παρ’ημίν Ζευς, παρά Λακεδαιμονίοις Απόλλωνας.

ΑΘΗΝΑΙΟΣ: Σύμφωνα με τον Όμηρο ο Μίνωας κάθε εννέα χρόνια συναντούσε τον πατέρα του Δία και κατά τας εντολάς του νομοθετούσε στις πόλεις της Κρήτης.

ΚΛΕΙΝΙΑΣ: Έτσι είναι, και ο αδελφός του Ραδάμανθυς υπήρξε πολύ δίκαιος.

ΑΘΗΝΑΙΟΣ: Και καλό το κλέος και ταιριάζει στο γιο του Δία. Ας συζητήσουμε για τα θέματα αυτά παίρνοντας το δρόμο που οδηγεί από την Κνωσσό στο του Διός Άντρον και Ιερόν, πορευόμενοι ανάμεσα στα ψηλά και σκιερά δέντρα και στους θαυμάσιους λειμώνες…

Ο δρόμος που παίρνουν οι τρεις συζητητές αντιπροσωπεύει την πρόοδο προς την πρώτη αρχή της νομοθεσίας, το χώρο της Ελευθερίας…  Συμβολίζει την προεργασία, η οποία χρειάζεται πριν ασχοληθούν οι νομοθέτες με το καθήκον της διατύπωσης συγκεκριμένων νόμων. Η νομοθετική διαδικασία είναι ειδική επιστήμη και τέχνη. Το νομοθετικό έργο είναι διπλό: Από τη μια μεριά πρέπει να καθορίσει ένα σύνταγμα, ένα πολίτευμα και να οργανώσει τις Αρχές της πόλης - κράτους.  Από την άλλη πρέπει να δώσει τους νόμους στις Αρχές. Οι νόμοι είναι οι κανόνες στους οποίους  οι άρχοντες πρέπει να προσδώσουν ισχύ. Χρειάζονται επομένως επιχειρήματα και πειστική ρητορική, τα λεγόμενα προοίμια των νόμων ώστε οι τελευταίοι να γίνουν αποδεκτοί. 

Ο Πλάτων δίνει έμφαση στην αναγκαιότητα του Προοιμίου, του πειστικού μέρους του νόμου δηλαδή, το «δια την ευμένειαν ευμαθέστερον ποιεί την επίταξιν». Το Προοίμιο θα συμπεριλαμβάνει τις γενικές αρχές του Φυσικού Δικαίου που ταιριάζουν στην ανθρώπινη φύση, τους άγραφους νόμους, καθώς και τους νόμους και τα ήθη των προγόνων. Το Σωκρατικό μοντέλο της διαλεκτικής συζήτησης συνιστά τον ορίζοντα μέσα στον οποίο η θεωρία των προοιμίων μπορεί να τοποθετηθεί.

Στο πλατωνικό έργο «Πολιτεία» αναλύονται οι προϋποθέσεις της ιδανικής πολιτείας, που ονομάζεται πρώτη επιλογή ή Πρώτος Πλους. Εκεί η αληθινή πολιτική βρίσκεται στην Ψυχή,  της οποίας η πόλις είναι η εικόνα…  Στους «Νόμους» η οργανωμένη πολιτεία είναι μια πόλη δευτέρως, μια δεύτερη επιλογή, ένας Δεύτερος Πλους! Οι νόμοι της πόλης θα είναι  όσο το δυνατόν οι  καλύτεροι... Καθώς ο άνθρωπος είναι μια μαριονέττα,  ένα παίγνιον των θεών, συνδέεται με το θείο με μια χρυσή κλωστή πολύτιμη μεν αδύναμη δε. Συγχρόνως τον τραβούν προς τα κάτω τα σιδερένια νήματα των άλογων παθών.  Ο πολιτικός ανορθολογισμός είναι διπλός: από τη μια μεριά ο αυταρχικός δεσποτισμός, από την άλλη η ανεξέλεγκτη δημοκρατία.

Στην εποχή του, όπως και στις μέρες μας, εξουσιάζουν ο άρχοντες της αμούσου παρανομία … αντί αριστοκρατίας κυριαρχεί η …θεατροκρατία ! Η άδεια (ατιμωρησία) έτεκεν αναισχυντία και το θράσος απέναντι στη γνώμη του καλύτερου είναι επίσης πονηρή αναισχυντία…  Εφόσον δεν υπάρχουν πολιτικές προσωπικότητες με θεϊκή κράση η δεύτερη καλύτερη λύση είναι η Αρχή του Νόμου (875c-d). Η φύσις των ανθρώπων «ουδενός ικανή φύεται ώστε εθέλειν πράττειν το κοινόν συμφέρον». Συνήθως επιλέγεται από τους άρχοντες το ίδιον συμφέρον. Η  πλεονεξία επιλέγει την ιδιοπραγία!

Οι τρεις συνομιλητές πρόκειται να συμμετάσχουν στη ίδρυση μιας αποικίας των Κνωσίων Κρητών, που κατάγονται μάλιστα από τη Γορτυνία της Πελοποννήσου, η οποία –φανταστική και ιδανική πολιτεία- θα ονομαστεί Μαγνησία. Το καλύτερο πολίτευμα για τη Μαγνησία είναι η κυριαρχία, του Λόγου, του Νου, η Νοοκρατία αν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον όρο. 

Ο φιλόσοφος είναι υπέρμαχος ενός μικτού, μετριοπαθούς καθεστώτος. Στους θεσμούς της δημοκρατικής Αθήνας- Συνέλευση (Εκκλησία) του Δήμου, Βουλή, Δικαστήρια- ο Πλάτων προσθέτει ισχυρούς εποπτικούς και ελεγκτικούς μηχανισμούς, όπως το περιβόητο Νυκτερινό Συμβούλιο (Νυκτερινός Σύλλογος), τους 37 νομοφύλακες, τους αξιωματικούς (3 στρατηγοί, 2 ίππαρχοι, 10 ταξίαρχοι, 10 φύλαρχοι), τους ιερείς, τους οικονομικούς αξιωματούχους (60 αγρονόμοι), τους ελεγκτές και εξεταστές των αρχόντων, οι οποίοι ονομάζονται εύθυνοι, τους 12 δικαστές και τον υπουργό – θα λέγαμε σήμερα- παιδείας. Κυρίαρχος όλων είναι ο Νόμος. Οι άρχοντες υπόκεινται σε δοκιμασία πριν αναλάβουν το αξίωμα ή από τη Βουλή ή από τους Νομοφύλακες.

 Ο Νυκτερινός Σύλλογος  υφίσταται για να διαφυλάττει τους νόμους και να εμβαθύνει στην κατανόησή τους. Στο όργανο αυτό συμμετέχουν οι άριστοι ιερείς, οι δέκα πιο ηλικιωμένοι από τους νομοφύλακες, οι εύθυνοι με κύρος και ο αξιωματούχος της εκπαίδευσης. Επίσης δικαίωμα συμμετοχής σε αυτό έχουν πρώην άρχοντες και άξιοι πολίτες, κυρίως όσοι έχουν ταξιδέψει στο εξωτερικό και κομίζουν κάτι καινούριο.  Κάθε ηλικιωμένος έχει δικαίωμα να φέρει στο Συμβούλιο και ένα νεώτερο άτομο, ηλικίας 30 – 40 ετών, πράγμα που φανερώνει και την παιδαγωγική δραστηριότητα του συλλόγου. Το Νυχτερινό Συμβούλιο είναι η ψυχή και η κεφαλή της πολιτείας. Είναι συγχρόνως φιλοσοφικός και πολιτικός Θεσμός. Η μελέτη του νόμου απαιτεί ειδική γνώση, η οποία κατακτάται με την κατάλληλη παιδεία αλλά και με μεθόδους που ίσως θα μας ξένιζαν, λ.χ. την κινησιολογία..  Η εξουσία του Νυχτερινού Συλλόγου βρίσκεται στη διανοητική και ηθική του ανωτερότητα και αυθεντία.

Στο πρώτο από τα 12 βιβλία του έργου ο Πλάτων αναφέρει:  «Ην γαρ καλούσιν οι πλείστοι των ανθρώπων ειρήνην, τούτο είναι μόνο κατ’ όνομα. Γιατί στην πραγματικότητα πάσαις προς πάσας τας πόλεις αεί πόλεμον  ακήρυκτον κατά φύσιν είναι.  Η ευ πολιτευομένη πόλις, δηλαδή το κράτος με το σωστό πολίτευμα, εξασφαλίζει τη νίκη στον πόλεμο εναντίον άλλων πόλεων – κρατών. Αυτό ισχύει για τις εξωτερικές σχέσεις αλλά ισχύει και στο εσωτερικό της πόλης, όταν εκδηλώνεται εμφύλια διαμάχη, η λεγόμενη στάσις!

Εννοείται πως πολύ σημαντική θέση στο έργο του Πλάτωνα και συγκεκριμένα στο έργο του νομοθέτη της Μαγνησίας έχει η παιδεία, η ακριβεστέραν παιδεία (170e). «Η παιδεία φέρει και νίκην, νίκη δε ενίοτε απαιδευσίαν». Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει η παιδεία για τους νέους, καθώς η φύσις τους είναι διάπυρος (όλο φωτιά!). Η μουσική θα βοηθήσει τη νιότη ολιστικά: με τον ρυθμό της κινήσεως και την αρμονία μεταξύ οξέος και βαρέος ήχου θα δημιουργηθεί η χορεία =όρχησις:  χορός και ωδή….

Νάματα Παιδείας οι μύθοι του Αισώπου. Απουσιάζουν από το ελληνικό σχολείο.

Ο παρακάτω μύθος του Αισώπου είναι στα αρχαία ελληνικά, στη γλώσσα των Ελλήνων και των Ευρωπαίων. Ακολουθεί απόδοση και όχι μετάφραση στη ν. ε. εφ’ όσον η αρχαία ελληνική είναι η μητρική μας γλώσσα.

Ἴππος καὶ βοῦς καὶ κύων καὶ ἄνθρωπος

Ζεὺς ἄνθρωπον ποιήσας ὀλιγοχρόνιον αὐτὸν ἐποίησεν. Ὁ δὲ τῇ ἑαυτοῦ συνέσει χρώμενος, ὅτε ἐνίστατο ὁ χειμών, οἶκον ἑαυτῷ κατεσκεύαζε καὶ ἐνταῦθα διέτριβε. Καὶ δή ποτε σφοδροῦ κρύους γενομένου, καὶ τοῦ Διὸς ὕοντος, ἵππος ἀντέχειν μὴ δυνάμενος ἧκε δρομαῖος πρὸς τὸν ἄνθρωπον, καὶ τούτου ἐδεήθη ὅπως σκέπῃ αὐτόν. Ὁ δ᾿ οὐκ ἄλλως ἔφη τοῦτο ποιήσειν, ἐὰν μὴ τῶν οἰκείων ἐτῶν μέρος αὐτῷ δῷ. Τοῦ δὲ ἀσμένως παραχωρήσαντος, παρεγένετο μετ᾿ οὐ πολὺ καὶ βοῦς, οὐδ᾿ αὐτὸς δυνάμενος ὑπομένειν τὸν χειμῶνα. Ὁμοίως δὲ τοῦ ἀνθρώπου μὴ πρότερον ὑποδέξεσθαι φάσκοντος, ἐὰν μὴ τῶν ἰδίων ἐτῶν ἀριθμόν τινα παράσχῃ, καὶ αὐτὸς μέρος δοὺς ὑπεδέχθη. Τὸ δὲ τελευταῖον κύων ψύχει διαφθειρόμενος ἧκε, καὶ τοῦ ἰδίου χρόνου μέρος ἀπονείμας σκέπης ἔτυχε.

Οὕτω τε συνέβη τοὺς ἀνθρώπους, ὅταν μὲν ἐν τῷ τοῦ Διὸς χρόνῳ γένωνται, ἀκεραίους τε καὶ ἀγαθοὺς εἶναι· ὅταν δὲ εἰς τὰ τοῦ ἵππου ἔτη γένωνται, ἀλάζονάς τε καὶ ὑψαύχενας εἶναι· ἀφικνουμένους δὲ εἰς τὰ τοῦ βοὸς ἔτη, ἀρχικοὺς ὑπάρχειν· τοὺς δὲ τὸν τοῦ κυνὸς χρόνον ἀνύοντας ὀργίλους καὶ ὑλακτικοὺς γίνεσθαι. Τούτῳ τῷ λόγῳ χρήσαιτο ἄν τις πρὸς πρεσβύτην θυμώδη καὶ δύστροπον. 

Απόδοση στα νεοελληνικά:

«Ο Ζεύς έπλασε τον άνθρωπο ολιγοχρόνιο, να ζει δηλαδή λίγα χρόνια. Ο άνθρωπος χρησιμοποιώντας τη σύνεση, όταν ερχόταν ο χειμώνας, κατασκεύαζε οίκους και έμενε εκεί.  Με το σφοδρό κρύο και τη βροχή του Θεού, ο ίππος δεν μπορούσε να αντέξει και ήρθε δρομαίος στον άνθρωπο παρακαλώντας τον να του προσφέρει σκεπή. Ο άνθρωπος του είπε πως δεν θα μπορούσε να το κάνει παρά μόνο αν το άλογο του παραχωρούσε ένα μέρος από χρόνια του. Εκείνο με ευχαρίστηση τα παρεχώρησε και σε λίγο καιρό νά σου και το βόδι, που δεν μπορούσε κι αυτό να υπομείνει τον χειμώνα.  Παρόμοια, ο άνθρωπος του είπε πως θα το υποδεχθεί μόνο εφ’ όσον του δώσει ένα μέρος από τα χρόνια του και αυτό του έδωσε. Στο τέλος ήρθε ο κύων (σκύλος) που αφανιζόταν από το ψύχος και δίνοντας μερίδιο από το χρόνια του βρήκε κι αυτός καταφυγή.

Έτσι, λοιπόν, οι άνθρωποι όταν βρίσκονται στα χρόνια που εξαρχής τους έδωσε ο Δίας είναι ακέραιοι και αγαθοί. Όταν έρθουν στην ηλικία του αλόγου γίνονται αλαζόνες και υψαύχενες (υπερφίαλοι). Φτάνοντας στα έτη του βοός μοχθούν για να κυριαρχούν. Και διανύοντας τα χρόνια του σκύλου γίνονται  οργίλοι και υλακτικοί (γαβγίζουν συνεχώς). Αυτό το τελευταίο θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει κανείς για να  χαρακτηρίσει έναν δύστροπο και θυμώδη γέροντα». 

Το αρχαίο ελληνικό λεξιλόγιο με την ακριβολογία του και τη λόγια γοητεία του θα έπρεπε να διδάσκεται στα δημοτικά σχολεία μέσα από τους μύθους του Αισώπου. Το πρωτότυπο κείμενο εξοικειώνει με την αρχαία ελληνική γλώσσα τους μαθητές, συμβάλλει στην καλλιέργεια εκλεπτυσμένης αισθητικής και φυσικά διδάσκει ήθος και σοφία.  Η αλληγορία με τα ζώα δίνει μια άλλη διάσταση στον ανθρώπινο βίο. Τα χαρακτηριστικά των ζώων που παίρνει ο άνθρωπος από τον ίππο, τον βουν τον κύνα μας προβληματίζουν και μας κάνουν να αναρωτηθούμε για την ανθρώπινη φύση. Η σύγκριση με τα πολιτικά ήθη είναι χρήσιμη γιατί η αλαζονεία, η κυριαρχία και η πάχυνση, καθώς και η οργίλη διάθεση είναι κοινή πορεία πολλών πολιτικών «ζώων» (κατά τον Αριστοτέλη,  ουχί τον …Βασίλη Λεβέντη).

Απρίλης 1941 Ιστίμπεη - Ρούπελ 75 χρόνια μετά Αποκορύφωση Έπους 1940-1941

«Ξέρουμε καλά όλοι, αξιωματικοί και στρατιώτες, ότι είναι ζήτημα αν θα σωθούμε μερικοί, αλλά το ηθικό μας είναι άριστο, γιατί ξέρουμε καλά τον  σκοπό για τον οποίο πολεμούμε. Ξέρουμε πως η γλυκειά μας Πατρίδα, η φτωχή Ελλάδα, που έξώδευσε τόσα δισεκατομμύρια για να γίνουν αυτά τα οχυρά, περιμένει πολλά, πάρα πολλά από εμάς, που έχουμε την τιμή να τα φυλάμε. Οι πατέρες μας, οι μητέρες μας, τ’ αδέλφια μας, τα παιδιά μας, οι φίλοι μας, κάθε Ελληνική ψυχή ξέρουμε καλά πως στρέφονται σε μας. Σε μας στηρίζονται οι ελπίδες τους και κάθε βράδυ προσεύχονται στον καλό της Ελλάδος Θεό να μας βοηθήσει να γίνει και στο Μακεδονικό Μέτωπο το θαύμα που έγινε και στην Αλβανία…» γράφει ο λοχαγός του Ιστίμπεη και συγγραφέας Όμηρος Παπαδόπουλος στο Ημερολόγιό του κατά την αναμονή της επιθέσεως!

75 χρόνια έχουν περάσει από τον Ηρωικό Απρίλη 1941. Τότε στα Μακεδονικά Οχυρά –στην περιβόητη Γραμμή Μεταξά κατά μήκος των Ελληνοβουλγαρικών συνόρων σε Μακεδονία και Θράκη- κορυφώθηκε ο Ελληνικός Τρόπος, ο  πατριωτικός – ηρωικός Αγώνας των Ελλήνων πολεμιστών που ξεκίνησε με πολλές δυσκολίες, αμέτρητες θυσίες και σπουδαίες νίκες στο Ελληνοαλβανικό Μέτωπο (Οκτώβριος 1940- Απρίλιος 1941). Ο Χίτλερ ήθελε να ξεκαθαρίσει τα πράγματα στη Βαλκανική και με το Σχέδιο Μαρίτα να κατακτήσει την Ελλάδα, ώστε να προχωρήσει σε εφαρμογή του Σχεδίου Μπαρμπαρόσα για την κατάκτηση της Ρωσίας. Η ελληνική αντίσταση καθυστέρησε την σχεδιαζόμενη επίθεση του Χίτλερ με συνέπεια να έρθουν αντιμέτωποι οι Γερμανοί με τον φονικό ρωσικό χειμώνα. ..

Μετά τον θάνατο του Ιωάννη Μεταξά στις 29 Ιανουαρίου 1941 ο βασιλιάς επέλεξε στη θέση του πρωθυπουργού τον διοικητή της Εθνικής Τράπεζας Αλέξανδρο Κορυζή. Ο Κορυζής αρνήθηκε, όπως και ο προκάτοχός του,  να συνθηκολογήσει  λέγοντας χαρακτηριστικά στον Γερμανό πρέσβη στην Αθήνα ότι «η Ελλάς θα ανθίστατο»! Στην ελληνοβουλγαρική μεθόριο και στους ολιγάριθμους υπερασπιστές των άρτιων Οχυρών που κατασκευάστηκαν επί Μεταξά, τα οποία , λέγεται, πως ξεπερνούσαν τα οχυρά της γραμμής Mazinot, έπεσε το βάρος της υπεράσπισης του ελληνικού εδάφους μετά την προσχώρηση της Βουλγαρίας στον Άξονα και μετά τη συνθηκολόγηση της Γιουγκοσλαβίας.

 Εναντίον των Ελλήνων εφορμά η 12^η γερμανική Στρατιά υπό τον φον Λιστ: ένα Σώμα Αεροπορίας με μαχητικά καθέτου εφορμήσεως Στούκας, δύο Σώματα Στρατού, τεθωρακισμένες και μηχανοκίνητες Μεραρχίες και βαρύς όγκος πυροβολικού. Ανά 100 έως 200 Στούκας βομβαρδίζουν κατά κύματα, τα πυροβόλα σφυροκοπούν ανελέητα, τα τρομερά άρματα πάντσερ προωθούνται στην πρώτη γραμμή και ειδικές δυνάμεις ορεινών καταδρομών εξορμούν με λόχους αντιαρματικών. Κόλαση! Αλλά οι φρουροί της Ελλάδος είναι εκεί και είναι οι νικητές.  Κατάπληκτοι οι Γερμανοί αναδιπλώνονται, εξαπλώνονται και αποκρούονται πάλι.

 Κάθε Οχυρό και μια δόξα: Ρούπελ (περιοχή Αγκίστρου), Ιστίμπεη (περιοχή Μπέλες) Πυραμιδοειδές, Παλιουρώνες, Ουσίτσα, Περιθώρι, Καρατάς, Αρπαλούκι, Κελκάγια, Εχίνος (Ξάνθη), Νυμφαία (Κομοτηνή).  Από τακτική άποψη,  τα Οχυρά επιτέλεσαν πλήρως τον σκοπό τους, καθώς άντεξαν στις πιέσεις – επιθέσεις και έφραξαν τη  διέλευση του εχθρού μέσω της κοιλάδας του Στρυμόνα. Από επιχειρησιακή άποψη, οι γερμανικές δυνάμεις πέτυχαν την παράκαμψη των οχυρών μέσω του γιουγκοσλαβικού εδάφους, καθώς η 2^η τεθωρακισμένη μεραρχία κινήθηκε μέσω Στρωμνίτσας, Δοϊράνης και Κιλκίς προς τη Θεσσαλονίκη.  Η εφεδρεία του Τμήματος Στρατιάς Ανατολικής Μακεδονίας (ΤΣΑΜ), η 19^η Μεραρχία, μηχανοκίνητη μόνο κατ’ όνομα και με ελάχιστα τεθωρακισμένα, ήταν αδύνατο να ανακόψει τη γερμανική προέλαση. Το αίτημα του Διοικητή του ΤΣΑΜ Αντιστράτηγου Κωνσταντίνου Μπακόπουλου  να επιχειρηθεί πλευροκόπηση των γερμανικών δυνάμεων από την βρετανική 1^η τεθωρακισμένη ταξιαρχία δεν ικανοποιήθηκε.

Ιστορική παραμένει στις συνειδήσεις όλων η άρνηση του Ταγματάρχη Γεωργίου Δουράτσου, με καταγωγή από τη νήσο Σύρο, να παραδώσει το οχυρό Ρούπελ στους Γερμανούς. Σημειωτέον πως το Ρούπελ ήταν το μεγαλύτερο από όλα τα οχυρά εκτεινόμενο σε μέτωπο 2,500 μ. ενώ το σύνολο της φρουράς του ήταν 1,397 άνδρες. Στη σφοδρή γερμανική επίθεση με βολές πυροβολικού και μαζικές επιθέσεις αεροσκαφών stukas, καθώς και με φουσκωτές βάρκες στον Στρυμόνα, τα συγκεντρωτικά πυρά του Ρούπελ, αλλά και τα πλευρικά πυρά των οχυρών Παλιουριώνες και Καρατάς προκάλεσαν μεγάλες απώλειες στον εχθρό. Το φρόνημα των Ελλήνων μαχητών ήταν υψηλό ακόμη και όταν οι επιθέσεις των γερμανικών Στούκας έρχονταν σε κύματα 40 – 50 αεροσκαφών! Γερμανός αξιωματικός σχολίασε ότι πρώτη φορά έβλεπαν αντιπάλους να τους βομβαρδίζουν και αυτοί να μην τρέπονται σε φυγή αλλά, αντίθετα, να ανοίγουν πυρ με τα τυφέκια τους κατά των αεροπλάνων από τις θέσεις τους…!

Μετά την είσοδο των Γερμανών στη Θεσσαλονίκη στις 9 Απριλίου και την υπογραφή συνθηκολόγησης μεταξύ Αντιστράτηγου  Κ. Μπακόπουλου και Αντιστράτηγου Φάελ – διοικητή 2^ης Γερμανικής Τεθωρακισμένης Μεραρχίας ήρθαν Γερμανοί αγγελιαφόροι με λευκή σημαία στον Δουράτσο και του ζήτησαν να του παραδώσει το οχυρό. Εκείνος είπε χαρακτηριστικά: «Τα Οχυρά δεν παραδίδονται. Καταλαμβάνονται»! Και μάλιστα διαβεβαίωσε τον απεσταλμένο ότι «ο αγών θα συνεχιστεί πάσα δε απόπειρα προσεγγίσεως του οχυρού θα συντριβεί»!

Στα Άνω Πορρόϊα του ν. Σερρών βρίσκεται το Μνημείο του πολυφίλητου ήρωα και άτυχου νέου Δημητρίου Ίτσιου, το όνομα του οποίου αποτελεί επιβεβαίωση της έννοιας της Υστεροφημίας.  Ο λοχίας Ίτσιος ήταν διοικητής του Πολυβολείου 8 (Π. 8) στο οροπέδιο της Ομορφοπλαγιάς του όρους Μπέλες (Κερκίνη), πάνω από το χωριό Άνω Πορρόϊα Σερρών. Το Π.8 ήταν ένα μεμονωμένο εξωτερικό αμυντικό έργο, που μαζί με το Π. 9 αποτελούσαν τα σημαντικότερα σημεία στήριξης των Ελλήνων στην ευρύτερη περιοχή της Ροδόπολης. Τα πολυβολεία αυτά δεν είχαν σχέση με τα οχυρά. Ο Δ. Ίτσιος ήταν μαζί με μόνο 5 στρατιώτες στο πολυβολείο και κατόρθωσαν να αποκρούσουν τις γερμανικές επιθετικές ενέργειες. Ως χειριστής πολυβόλου ο Ίτσιος ξόδεψε και τις 33,000 σφαίρες που υπήρχαν στο πολυβολείο και σκότωσε πάνω από 230 Γερμανούς στρατιώτες (μαζί και τον ανιτσυνταγματάρχη Ebeling), δηλαδή όσους σκότωσε ολόκληρος ο στρατός της Γιουγκοσλαβίας στη διάρκεια της γερμανικής εισβολής τον Απρίλη 1941!

Ο ηρωισμός του Ίτσιου, η λυσσαλέα μαχητικότητά του και το γεγονός ότι δεν ήταν ανώτερος αξιωματικός προκάλεσαν τον φθόνο του Γερμανού στρατηγού Shorner, ο οποίος τυφλωμένος από το μίσος και τον εγωισμό του και ενώ, στην αρχή τίμησε τον Ίτσιο βάζοντας μια διμοιρία του να παρουσιάσει όπλα μπροστά του, αμέσως μετά τον σκότωσε! Οι στρατιώτες του Ίτσιου αφέθηκαν ελεύθεροι και αφηγήθηκαν ότι ο λοχίας τους πυροβολήθηκε εξ επαφής στο κεφάλι αφού είχε πρώτα παραδοθεί! Πρόκειται για το πρώτο έγκλημα πολέμου των Γερμανών στην Ελλάδα κατά παράβαση της συνθήκης της Γενεύης. Το Ελληνικό κράτος απένειμε μετά θάνατον στον Ίτσιο το βαθμό του επιλοχία(!)

Για το Ιστίμπεη, που το υπερασπιζόταν μια δύναμη 350 στρατιωτών και 14 αξιωματικών πολύτιμη πηγή είναι το Ημερολόγιο του Λοχαγού πεζικού  Όμηρου Παπαδόπουλου. Διοικητής του οχυρού ήταν ο Ταγματάρχης Ξάνθος Πικουλάκης. Διηγείται ο Παπαδόπουλος: «Το πρωί της 2ας Απριλίου έφθασε στο οχυρό ο Διοικητής του Τμήματος Στρατιάς Ανατολικής Μακεδονίας Αντιστράτηγος Κωνσταντίνος Μπακόπουλος.  Αφού εξέτασε κάθε τι σχετικό με την αποστολή του οχυρού, επιθεώρησε τη φρουρά και σε συγκέντρωση  των αξιωματικών και στρατιωτών μίλησε ξεκάθαρα για την αναμενόμενη επίθεση των Γερμανών ή Βουλγάρων.

»Αφού εξιστόρησε την άδικη επίθεση της Ιταλίας εναντίον μας με τη συγκατάθεση των Γερμανών για την επιβολή της νέας τάξης πραγμάτων, και τα κατορθώματα των συναδέλφων μας στην Αλβανία, μας μίλησε για την πρόστυχη συμπεριφορά των Βουλγάρων από τότε που εγκατεστάθησαν στη Βαλκανική απέναντί μας κι ετελείωσε τον λόγο του με τις φράσεις: “Ιδιαιτέρως θέλω οι άνδρες των οχυρών, όπως δειχθώσι ανώτεροι και ηρωικότεροι των 300 του Λεωνίδα των Θερμοπυλών, του Οδυσσέως Ανδρούτσου και των παλληκαριών του στο Χάνι της Γραβιάς, του Αθανασίου Διάκου και των ηρωικών οπαδών της Αλαμάνας, των γενναίων υπερασπιστών της Ακροπόλεως, του Μεσολογγίου, του Αρκαδίου και τόσων άλλων.

”Ουδείς θέλω να υστερήση και όλοι να δειχθήτε Έλληνες και ήρωες. Θέλω να ανταμείψω όλους σας δια γενναίας και ηρωικάς πράξεις. Θέλω το Τμήμα Στρατιάς Ανατολικής Μακεδονίας όχι μόνο να μην υστερήση του ηρωικού στρατού μας του αγωνιζομένου εις το Αλβανικόν Μέτωπον και διαρκώς νικώντος και καταδιώκοντος τον εκεί μυσαρόν εχθρόν μας, αλλά να υπερτερήση τούτου εις κατορθώματα, ηρωισμόν και δόξαν.  Θέλω τώρα ο εχθρός να συντριβή προ των γραμμών μας και ακολούθως να διωχθή μέχρις ότου διαλυθή και καταθέση τα όπλα.

Έστω δε το  σύνθημα όλων μας:

-ΣΗΜΕΡΟΝ ΔΕΝ ΘΑ ΠΕΡΑΣΕΙ, ΑΥΡΙΟΝ ΘΑ ΠΕΡΑΣΩΜΕΝ”»

Ο ενθουσιασμός και η πατριωτική έξαρση των αξιωματικών και των στρατιωτών του οχυρού έκαναν τόση εντύπωση στο Στρατηγό, που χαρακτηριστικά ο ίδιος κάνοντας ειδική μνεία στην πολεμική του έκθεση γράφει «Εκεί όμως όπου υπερέβη παν όριον ο ενθουσιασμός και αι εκδηλώσεις υπό των ανδρών και αξιωματικών, ήτο εις το οχυρόν ΙΣΤΙΜΠΕΗ υπό τον Ταγματάρχην Πικουλάκην. Οι άνδρες εν συνεχεία έψαλλον τον Εθνικόν Ύμνον και διάφορα πατριωτικά άσματα. Τόσον αι ζητωκραυγαί όσον και τα άσματα ηκούοντο υπό των έναντι συγκεντρωμένων Γερμανών και Βουλγάρων, οίτινες μετ’ ενδιαφέροντος και περιεργείας παρηκολούθουν καθ’ ομάδας προσβλέποντες προς το οχυρόν».

Ο λοχαγός περιγράφει λεπτό προς λεπτό τις μάχες σώμα με σώμα πολλές φορές με τους Γερμανούς, την επίθεση των αλεξιπτωτιστών, τους δυναμιτιστές, τα καμουφλάζ – προσποιήσεις, τον πόλεμο των στοών και τα χημικά αέρια, όλα αυτά που προκαλούν μόνο Σοκ και Δέος! Αναφέρει τη θυσία του λοχία Ηλία Παπαηλιού όταν μαζί με τον συγγραφέα προσπαθούσαν να αποκρούσουν τους 200 εχθρούς αλεξιπτωτιστές που πλησίαζαν την είσοδο του οχυρού.

Αιχμάλωτοι πια πολέμου, μετά την μοιραία έκβαση των γεγονότων, οι άντρες του Ιστίμπεη στάλθηκαν στην Βουλγαρία. Εκεί, όπως καταγράφει ο Όμηρος Παπαδόπουλος, παραλίγο να τους εκτελέσουν (είχαν ανοίξει τους λάκκους των) όμως τελευταία στιγμή ματαιώνεται η εκτέλεση.  Διαβάζουμε από το Ημερολόγιο: «Εμάς τους αξιωματικούς μας πήγαν σε έναν σταύλο, ενώ οι στρατιώτες μας ήταν στο απαίσιο χωράφι με συρματόπλεγμα… Η τροφή μας ήταν ένα κρεμμύδι την ημέρα! Ένας Γερμανός λοχαγός μας ειρωνευόταν και έλεγε πως δεν μοιάζουμε με τους αρχαίους Έλληνες. Τότε του απάντησε ο υπολοχαγός πεζικού Δ. Βασιλάς ότι η ψυχή μας είναι η ίδια με τους προγόνους μας, όπως θα είχε αντιληφθεί αν πολεμούσε μαζί μας… Πάντως ποτέ δεν θα ξεχάσω ένα ευγενικό παιδί, έναν νεαρό Αυστριακό,  χημικό. Τον έλεγαν Στεφάν, ήταν καλός στρατιώτης και καλός οικογενειάρχης. Αποδοκίμαζε την συμπεριφορά των ανωτέρων του απέναντί μας. Φρόντιζε να μας εξοικονομήσει ψωμί και μας το έφερνε κρυφά στον στάβλο. Το Μεγάλο  Σάββατο μας έφερε μια καθαρισμένη κότα για να την ετοιμάσουμε για το Πάσχα. Μας έφερε και ντενεκέ και σπίρτα για να τη βράσουμε… Το πρωί του Πάσχα με κάλεσε για να μου δώσει ένα κόκκινο αυγό. Μ’ όλο που φαίνεται απίστευτο, το αυγό αυτό μοιράστηκε σε δώδεκα ίσα κομμάτια για να πάρει ο κάθε αξιωματικός το μερίδιό του..»

Οι φωτογραφίες είναι από το προσωπικό μου αρχείο και είναι όλες από το οχυρό Ιστίμπεη  κατά την τελετή την 10η Απριλίου 2016.